Ngày 20/8/2024, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn mà nòng cốt là Trung tâm Ngôn ngữ và Văn hóa Việt Nam đã tổ chức thành công Hội thảo khoa học quốc tế với chủ đề “Một số vấn đề về phát triển chữ viết Cơ Tu”. Sự kiện thu hút sự tham gia của các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước, chuyên gia giáo dục, cùng đại diện từ Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) và các cơ quan quản lý giáo dục từ các tỉnh Thừa Thiên Huế và Quảng Nam.

Hội thảo khoa học có sự tham dự của PGS.TS. Lại Quốc Khánh – Phó Hiệu trưởng Trường ĐH KHXH&NV; GS.TS. Olaf Husby, Đại học Khoa học và Kỹ thuật Na Uy, TS. Nguyễn Công Thảo – Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam, Nhà tài trợ Hội thảo; Ông Nguyễn Văn Thanh – Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Dân tộc, Bộ Giáo dục và Đào tạo; TS. Đặng Thị Phượng – Phó Viện trưởng phụ trách Viện Ngôn ngữ học; TS. Nguyễn Ngọc Bình – Giám đốc Trung tâm Ngôn ngữ và Văn hóa Việt Nam.

Phát biểu khai mạc, PGS.TS Lại Quốc Khánh, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, nhấn mạnh rằng ngôn ngữ là một yếu tố quan trọng trong việc định hình bản sắc văn hóa của các tộc người. Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hiện đại hóa, nhiều ngôn ngữ dân tộc thiểu số, trong đó có tiếng Cơ Tu, đang đối mặt với nguy cơ mai một. Thực tế đó đòi hỏi phải có các biện pháp cấp bách và công cụ hữu hiệu nhằm bảo tồn và phát huy các ngôn ngữ này.

Theo Ông Nguyễn Văn Thanh – Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Dân tộc – Bộ GD&ĐT việc gìn giữ và phát huy giá trị ngôn ngữ, văn hóa của các dân tộc thiểu số (DTTS) luôn được Đảng và nhà nước ta đặc biệt coi trọng, ban hành nhiều chính sách để triển khai trong thực tiễn.  

Hiện tại, tiếng Cơ Tu, thuộc chi Katu của ngữ hệ Môn-Khmer, không có chữ viết riêng, ngoài một số bộ chữ viết sử dụng ký tự Latin phát triển từ những năm 1950. Tình trạng sử dụng nhiều bộ chữ viết khác nhau đã dẫn đến sự thiếu đồng bộ trong hệ thống chữ viết Cơ Tu.

Trong khuôn khổ Hội thảo khoa học quốc tế lần này, có 05 báo cáo quan trọng từ các nhà nghiên cứu, đại diện các cơ quan nhà nước, giáo viên giảng dạy tiếng Cơ Tu và trí thức dân tộc Cơ Tu. Trung tâm Ngôn ngữ và Văn hóa Việt Nam USSH đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ tổ chức hội thảo, đồng thời là cầu nối giữa các nhà nghiên cứu và cộng đồng địa phương. Các tham luận được trình bày bao gồm:

• “Chữ Cơ Tu ở Việt Nam” do PGS.TS Tạ Văn Thông, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, thực hiện.
• “Những điều kiện để giảng dạy tiếng dân tộc thiểu số trong trường phổ thông: Từ chính sách đến thực tế”, báo cáo bởi Ông Nguyễn Văn Thanh, Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Dân tộc, Bộ Giáo dục và Đào tạo.
• “Tình hình sử dụng và dạy học tiếng Cơ Tu cho đồng bào dân tộc thiểu số tại các huyện miền núi tỉnh Quảng Nam”, do Bà Arâl Mai Tình, Hiệu trưởng Trường THPT Tây Giang, Quảng Nam, trình bày.
• “Thực trạng và kết quả thực hiện dạy học thí điểm ngôn ngữ viết tiếng Cơ Tu: Thuận lợi và thách thức tại tỉnh Thừa Thiên Huế”, báo cáo của ThS. Cao Hữu Khoa, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Thừa Thiên Huế.
• “Giới thiệu về sách dạy chữ viết Cơ Tu từ lớp 1 đến lớp 5 đã được dạy thí điểm tại tỉnh Thừa Thiên Huế: Hiện thực và thách thức”, do PGS.TS Nguyễn Hữu Hoành, Đại học Công nghiệp Hà Nội, thực hiện.

Các tham luận không chỉ nêu rõ thực trạng chữ viết Cơ Tu mà còn đề xuất các giải pháp để xây dựng một bộ chữ viết thống nhất và cải thiện công tác giảng dạy ngôn ngữ này tại các địa phương.

Hội thảo đã góp phần cung cấp các luận cứ khoa học và tư vấn chính sách quan trọng, giúp định hình các hoạt động cụ thể trong việc bảo tồn và phát triển ngôn ngữ Cơ Tu. Các ý kiến và đề xuất từ các nhà nghiên cứu, giáo viên, và đại diện các cơ quan quản lý giáo dục sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng một bộ chữ viết thống nhất và nâng cao hiệu quả giảng dạy tiếng Cơ Tu, từ đó bảo vệ và phát huy di sản văn hóa quý báu của tộc người Cơ Tu.